मकर संक्रांती वर निबंध | Essay on Makar Sankranti in Marathi 2024

Essay on Makar Sankranti in Marathi : परिचय – मकर संक्रांत कधी असते – मकर संक्रांत साजरी करण्यामागील इतिहास – मकर संक्रांती का साजरी केली जाते – मकर संक्रांत कशी साजरी करावी – मकर संक्रांतीचे महत्त्व – आजची मकर संक्रांत – उपसंहार.

Essay on Makar Sankranti in Marathi 2024

मकर संक्रांत हा हिंदू धर्माचा प्रमुख सण मानला जातो. पौष महिन्यात सूर्य मकर राशीत प्रवेश करतो तेव्हा हा सण साजरा केला जातो. मकर संक्रांती हा असाच एक सण आहे, जो भारत आणि नेपाळ देशात मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. मकर संक्रांतीला बिहारमध्ये तीळ संक्रांत म्हणतात. उत्तराखंड आणि गुजरातमधील काही प्रदेशांमध्ये मकर संक्रांतीला उत्तरायण म्हणूनही ओळखले जाते. मकरसंक्रांतीच्या सणाला केलेल्या दानाचे इतर दिवसांपेक्षा शंभरपट पुण्य प्राप्त होते, अशी श्रद्धा आहे. यासोबतच मकर संक्रांतीचा हा सण भारतभर पतंगबाजीसाठी प्रसिद्ध आहे.

मकर संक्रांती वर निबंध | Essay on Makar Sankranti in Marathi 2024

मकर संक्रांत कधी असते?

2024 मध्ये , मकर संक्रांतीचा सण 15 जानेवारी रोजी साजरा करण्यात आला .

मकर संक्रांती साजरी करण्यामागील इतिहास

मकर संक्रांतीचा सण खगोलशास्त्रीय गणनेनुसार साजरा केला जातो. सहाव्या शतकातील महान शासक हर्षवर्धन यांच्या कारकिर्दीत २४ डिसेंबर रोजी हा उत्सव साजरा करण्यात आला. त्याचप्रमाणे मुघल सम्राट अकबराच्या काळात हा सण 10 जानेवारीला साजरा केला जात असे, कारण दरवर्षी सूर्य 20 मिनिटे उशिराने मकर राशीत प्रवेश करतो, त्यामुळे ही तारीख पुढे सरकत राहते आणि यामुळेच दर 80 वर्षांनी ही तारीख असते. हा उत्सव एक दिवसाने वाढवला आहे. हिंदू धर्मग्रंथ महाभारतानुसार, मकर संक्रांतीच्या दिवशी भीष्म पितामहांनी आपल्या देहाचा त्याग केला होता. 

मकर संक्रांती वर निबंध | Essay on Makar Sankranti in Marathi 2024

यासोबतच या दिवशी भगवान सूर्य आपला मुलगा शनिदेवाला भेटायला जातात आणि शनिदेव मकर राशीचाही स्वामी असल्यामुळे या दिवसाला मकर संक्रांती असेही म्हणतात. यासोबतच या दिवशी गंगास्नानाचे विशेष महत्त्व असल्याची पौराणिक कथाही प्रचलित आहे. त्यानुसार, मकरसंक्रांतीच्या दिवशी गंगा राजा भगीरथच्या मागे फिरत असताना समुद्रात सामील झाली होती. यामुळेच या दिवशी गंगेत स्नान करण्यासाठी भाविकांची मोठी गर्दी दिसून येते, विशेषत: पश्चिम बंगालमधील गंगासागर येथे, जेथे लाखो भाविक या दिवशी स्नान करण्यासाठी येतात आणि गंगेत स्नान करून आपले सर्व दुःख दूर करण्याची प्रार्थना करतात.

मकर संक्रांत का साजरी केली जाते?

मकर संक्रांतीच्या सणाबाबत लोकांच्या अनेक समजुती आहेत, जसे की, हिंदू धर्मानुसार, जेव्हा सूर्य एका राशीतून दुसऱ्या राशीत प्रवेश करतो तेव्हा त्याला संक्रांती म्हणतात आणि या राशींची संख्या एकूण बारा आहे, परंतु यामध्ये समाविष्ट आहे. मेष, मकर, कर्क, तूळ या चार राशी सर्वात प्रमुख आहेत आणि जेव्हा सूर्य मकर राशीत प्रवेश करतो तेव्हा मकर संक्रांतीचा हा विशेष सण साजरा केला जातो. हा दिवस हिंदू धर्मात खूप शुभ मानला जातो आणि असे मानले जाते की या दिवशी केलेले दान इतर दिवसांपेक्षा अनेक पटींनी अधिक फलदायी असते. मकर संक्रांतीच्या दिवशी भारतात खरीप (हिवाळी) पिके घेतली जातात आणि भारत हा कृषीप्रधान देश असल्यामुळे ही पिके शेतकऱ्यांचे उत्पन्न आणि त्यांच्या जीवनातील एक महत्त्वाचा दिवस आहे.

मकर संक्रांती वर निबंध | Essay on Makar Sankranti in Marathi 2024

प्रयत्न करायचं तू सोडू नको | प्रेरणादायी कविता मराठी वाचा

महाभारतावर उत्कृष पुस्तके कोणती ते वाचा

मकर संक्रांत कशी साजरी करावी –

मकर संक्रांती हा उत्सव आणि आनंदाचा सण आहे. या दिवशी भारतात नवीन खरीप पिकाच्या स्वागताची तयारी केली जाते. मकर संक्रांतीच्या सणामध्ये लोकांमध्ये आनंद आणि उत्साहाचे वातावरण असते. या दिवशी देशातील शेतकरी त्यांच्या चांगल्या पिकांसाठी देवाकडे आशीर्वाद घेतात. त्यामुळे हा सण पिकांचा आणि शेतकऱ्यांचा सण म्हणूनही ओळखला जातो. या दिवशी प्रत्येक भागातील लोक आपापल्या पद्धतीने ही संक्रांत साजरी करतात. बरेच लोक या दिवशी सकाळी प्रथम स्नान करतात आणि नंतर धर्मादाय करण्यासाठी घराबाहेर पडतात. या दिवशी महाराष्ट्रात स्त्रिया एकमेकांना तील गुर वाटून “तील गुर ध्या आणि देव बोला” म्हणतात. म्हणजे तीळ लपवा आणि गोड बोला. 

भारतातील वेगवेगळ्या राज्यांमध्ये वेगवेगळ्या प्रकारे तो साजरा केला जातो. उत्तर प्रदेश आणि बिहारसारख्या राज्यांमध्ये मकर संक्रांतीचा सण खिचडी खाऊन साजरा केला जातो. बिहारमध्ये या दिवशी वडील वृद्धावस्थेत आपल्या मुलांना गूळ खाऊ घालून त्यांची सेवा करतात. करावे असे म्हणतात. पश्चिम बंगालमध्ये या दिवशी गंगासागर येथे मोठी जत्रा भरते, ज्यामध्ये लाखो भाविक जमतात.

मकर संक्रांतीचे महत्त्व –

आपल्या देशात मकर संक्रांतीचे खूप महत्त्व मानले जाते. मकर संक्रांती हा तो दिवस आहे जेव्हा गंगाजी, राजा भगीरथच्या मागे जाऊन कपिल मुनींच्या महासागरात भेटले. म्हणूनच हा दिवस गंगेत स्नान करण्यासाठी अत्यंत पवित्र मानला जातो. यासोबतच हा दिवस उत्तरायणाचा विशेष दिवस मानला जातो कारण उत्तरायण हा देवतांचा दिवस असतो असे शास्त्रात वर्णन आहे. म्हणूनच ते अतिशय पवित्र आणि सकारात्मक मानले जाते. यामुळेच हा दिवस दान, स्नान, तपश्चर्या, तर्पण इत्यादी कार्यांसाठी शुभ मानला जातो आणि या दिवशी केलेले दान इतर दिवसांपेक्षा शतपटीने अधिक फलदायी असते. मकरसंक्रांतीच्या दिवशी शुद्ध तूप आणि घोंगडी दान केल्यास त्याला मृत्यूनंतरच्या जीवन-मरणाच्या बंधनातून मुक्त होऊन मोक्ष प्राप्त होतो, असे म्हणतात.

मकर संक्रांती वर निबंध | Essay on Makar Sankranti in Marathi 2024

आज मकर संक्रांती

आज प्रत्येक सणाप्रमाणे मकर संक्रांतही आधुनिक पद्धतीने साजरी केली जात आहे. पूर्वीच्या काळी लोक या दिवशी मोकळ्या मैदानात किंवा रिकाम्या जागी पतंग उडवत असत. त्यामुळे कोणत्याही प्रकारची दुर्घटना घडण्याची शक्यता नव्हती, मात्र आजच्या काळात उलटे झाले आहे. आज लोक धोकादायक मांझा वापरून पशु-पक्ष्यांना धोका निर्माण करू लागले आहेत. पूर्वी लोकांच्या घरात अनेक प्रकारचे पदार्थ, मिठाई असायची आणि सर्व कुटुंबे मिळून त्याचा आनंद लुटत असत, पण आज सर्वांनी बाहेरून जेवण मागवून आणि आपल्या मित्रांसोबत पार्टी करून मकर संक्रांतीचा हा शुभ सण साजरा करण्यास सुरुवात केली आहे.

मकर संक्रांती वर निबंध | Essay on Makar Sankranti in Marathi 2024

उपसंहार –

मकर संक्रांत हा एक शुभ सण आहे जिथे सर्वजण एकत्र येऊन या सणाचा आनंद घेतात. लहान मुले शेतात आणि छतावर पतंग उडवण्याचा खेळ खेळतात. घरातील महिला रंगीबेरंगी पदार्थ बनवतात आणि वडीलधारी मंडळी त्यांच्या शेजारी धर्मादाय कार्य करतात. खरोखर मकर संक्रांत हा एक पवित्र सण आहे जो मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो.

मकर संक्रांती वर निबंध | Essay on Makar Sankranti in Marathi 2024