Karmveer bhaurao patil information in marathi कर्मवीर भाऊराव पाटील हे शिक्षक तज्ञ तसेच महाराष्ट्रातील सामाजिक कार्यकर्ते म्हणून त्यांना ओळखले जाते. सामाजिक कार्यातील त्यांचे कार्य तसेच शिक्षण, कुटुंब, व त्यांच्या जीवनावरील इतर माहिती आपण या लेखाद्वारे पाहणार आहोत.
Karmveer Bhaurao Patil Information In Marathi
प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण (Early Life and Education)
कर्मवीर भाऊराव पाटील यांचा जन्म 22 सप्टेंबर 1887 रोजी कोल्हापूर जिल्ह्यातील कुभोजा या गावी, एका मराठी जैन शेतकरी कुटुंबात झाला.
भाऊरावांचे वडील पायगोंडा पाटील हे ईस्ट इंडिया कंपनीत महसूल खात्यात कारकून म्हणून काम करत होते. तर त्यांच्या आई गंगुबाई ह्या गृहिणी होत्या.
भाऊराव पाटील हे माध्यमिक शाळेच्या आठव्या इयत्तेतून पदवीधर झालेल्या पहिल्या जैनांपैकी एक होते. भाऊरावांना त्यांच्या बालपण काळात कोल्हापूर संस्थानाचे राजे छत्रपती शाहू महाराज यांच्याकडून खूप प्रेरणा मिळाली होती.
शाहू महाराजांनी भाऊरावांना कोल्हापूरच्या राजवाड्यात महाराजांसोबत राहून अभ्यास करण्याची संधी दिली. शाहूंनी सामाजिक समता आणि खालच्या जातीतील लोकांच्या शिक्षणाचा पुरस्कार केला.
अखेरीस भाऊराव पाटील यांच्या वडिलांनी त्यांना उच्च शालेय पुढील शिक्षणासाठी कोल्हापुरात पाठवले, जिथे ते सत्यशोधक चळवळीशी परिचित झाले. आणि महात्मा फुले आणि महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे यांना भेटले, प्रेरणाचे आणखी दोन स्त्रोत भाऊराव पाटलांच्या आयुष्यात आले.
Karmveer Bhaurao Patil Information In Marathi
भाऊराव पाटील यांचे शिक्षण (Education of Bhaurao Patil in Marathi)
७ फेब्रुवारी १९७९ रोजी वयाच्या आठव्या वर्षी त्यांना दहिवडी येथील मराठी प्राथमिक शाळा क्रमांक १ मध्ये दाखल करण्यात आले. त्‍याच्‍या वडिलांनी त्यांना व त्यांचा भाऊ तात्‍यांना १९४९ मध्ये कोल्‍हापूरला घेऊन आली आणि त्यांना इंग्रजी-माध्‍यम शाळेत प्रवेश घेतला. तसेच त्यांनी पहिली ते तिसरी पर्यंत राजाराम मिडल हायस्कूल मध्ये तिसरी पर्यंतचे शिक्षण घेतले.
Karmveer Bhaurao Patil Information In Marathi
सामाजिक आणि शैक्षणिक सुधारणा (Social and Educational Reforms)
भाऊराव पाटील हे समाजसुधारणेसाठी अत्यंत कटिबद्ध होते. आणि त्यांनी समाजातील उपेक्षित घटकांच्या उन्नतीसाठी अथक परिश्रम घेतले. त्यांनी त्यांचे पूर्ण आयुष्य समाजासाठी त्याग केले. शिक्षण ही शोषितांच्या सक्षमीकरणाची आणि सामाजिक विकृतींच्या निर्मूलनाची गुरुकिल्ली आहे, यावर त्यांचा ठाम विश्वास होता.
Karmveer Bhaurao Patil Information In Marathi
भाऊराव पाटील यांनी 1919 मध्ये रयत शिक्षण संस्थेची स्थापना केली, ही एक ना-नफा संस्था आहे. ज्याचा उद्देश जनतेला शिक्षण देणे हा आहे. संस्थेची सुरुवात फक्त एका शाळेने झाली आणि लवकरच ती संपूर्ण महाराष्ट्रात पसरलेल्या शैक्षणिक संस्थांचे जाळे बनत गेली. रयत शिक्षण संस्थेने स्त्रिया, गरीब आणि सामाजिकदृष्ट्या उपेक्षितांसह समाजातील सर्व घटकांना शिक्षण दिले जाते.
विद्यार्थ्यांच्या गरजा लक्षात घेऊन नाविन्यपूर्ण अध्यापन पद्धती आणि अभ्यासक्रम सुरू करण्यातही भाऊराव पाटील यांचा मोलाचा वाटा होता. त्यांनी व्यावहारिक शिक्षण आणि व्यावसायिक प्रशिक्षणाच्या महत्त्वावर भर दिला ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना त्याचे भविष्य सुसज्ज करता येतील आणि ज्यामुळे त्यांना स्वावलंबी बनण्यास मदत होईल.
Karmveer Bhaurao Patil Information In Marathi
कर्मवीर भाऊराव पाटील यांचे कार्य? (Work of Karmaveer Bhaurao Patil?)
कर्मवीर भाऊराव पाटील एक शिक्षक तज्ञ तसेच समाजसुधारक होते. ज्यांनी आपले जीवन शिक्षण आणि सामाजिक न्यायाच्या प्रचारासाठी, समाजासाठी समर्पित केले. त्यांची काही उल्लेखनीय कामे पुढे लेखांमध्ये दिलेली आहेत.
(१) रयत शिक्षण संस्था
1919 मध्ये भाऊराव पाटील यांनी रयत शिक्षण संस्थेची स्थापना केली, ही एक ना-नफा संस्था आहे ज्याचा उद्देश प्रत्येकाला त्यांची जात, धर्म किंवा लिंग काहीही असले तरी शिक्षण प्रदान करणे आहे. त्यानंतर ही संस्था संपूर्ण महाराष्ट्रात 400 हून अधिक शाळा आणि महाविद्यालयांसह भारतातील सर्वात मोठ्या शैक्षणिक संस्थांपैकी एक बनली आहे.
Karmveer Bhaurao Patil Information In Marathi
(२) महात्मा फुले विद्यालय
भाऊराव पाटील यांनी 1923 मध्ये महात्मा फुले विद्यालयाची स्थापना केली, ही शाळा समाजातील सर्व स्तरांतील मुलींना मुक्त शिक्षण देण्याच्या उद्देशाने होती. महाराष्ट्रातील महिला आणि खालच्या जातींच्या उत्थानासाठी कार्य करणारे समाजसुधारक आणि शिक्षणतज्ज्ञ ज्योतिराव फुले यांच्या नावावरून शाळेचे नाव ठेवण्यात आले.
(३) व्यावसायिक प्रशिक्षण
भाऊराव पाटील यांनी व्यावहारिक शिक्षणाच्या महत्त्वावर विश्वास ठेवला आणि विद्यार्थ्यांना स्वावलंबी बनण्यास मदत करणारी कौशल्ये त्यांना सुसज्ज व भविष्य घडवू शकतील अशा व्यावसायिक प्रशिक्षणाची वकिली केली. त्यांनी अनेक व्यावसायिक प्रशिक्षण केंद्राची स्थापन केली, ज्यात सुतारकाम, विणकाम आणि शेती यासारख्या क्षेत्रांमध्ये प्रशिक्षण दिले जाते.
Karmveer Bhaurao Patil Information In Marathi
(४) प्रकाशने
कर्मवीर भाऊराव पाटील शिक्षक तज्ञ बरोबरच ते विपुल लेखक होते आणि त्यांनी शिक्षण, सामाजिक सुधारणा आणि तत्त्वज्ञानावर अनेक पुस्तके लिहिली. त्यांचे कार्य आजही लोकांना प्रेरणा आणि प्रेरणा देत आहेत. त्यांच्या काही उल्लेखनीय प्रकाशनांमध्ये “रयत शिक्षण: त्याचे ध्येय आणि आदर्श”, “सर्वांसाठी शिक्षण”, आणि “भारत आणि जागतिक शांतता” यांचा समावेश त्यात आहे.
(५) स्त्री शिक्षण
भाऊराव पाटील हे स्त्री शिक्षणाचे खंबीर पाठिंबा कर्ते होते आणि त्यांनी मुलींना दर्जेदार शिक्षण मिळावे यासाठी खूप धडपड केली. त्यांनी अनेक शाळा आणि महाविद्यालयाची स्थापन केली ज्यात समाजातील सर्व स्तरातील मुलींना शिक्षण दिले. त्यांनी महिलांना व्यावसायिक प्रशिक्षण आणि रोजगाराच्या संधींद्वारे सक्षम बनवण्याचे काम त्यांनी केले.
भाऊराव पाटील यांच्या कार्यांचा भारतातील शिक्षण आणि सामाजिक सुधारणा क्षेत्रावर खोलवर परिणाम झाला आहे. त्यांची पार्श्वभूमी काहीही असो, सर्वांना शिक्षण देण्याची त्यांची दृष्टी देशभरातील लाखो लोकांना अधिक न्याय्य आणि न्याय्य समाज निर्माण करण्याच्या दिशेने कार्य करण्यासाठी प्रेरणा देत आहे.
Author :- Mr. Shankar Kashte
तर मित्रांनो तुम्हाला कर्मवीर भाऊराव पाटील Karmveer Bhaurao Patil Information In Marathi
यांच्या विषयी माहिती तुम्हाला आवडली असेल तर तुमच्या मित्रांना शेअर करायला विसरू नका…
वरील माहिती मध्ये काही चुका असतील किंवा काही लिहायचं राहून गेलं असेल तर ते आम्हाला कमेंट द्वारे कळवा आम्ही त्यामध्ये सुधारणा करत राहू.
धन्यवाद…
तर अशा या लेखातून आम्ही तुम्हाला जमेल तेवढी माहिती देण्याचा प्रयत्न केला आहे. तुम्हाला जर आमचे काम आवडले असेल तर कमेंट मध्ये नक्की सांगा. तुम्हाला देखील लेख लिहायला आवडत असतील पण त्यासाठी व्यासपीठ मिळत नसेल तर आम्हाला कळवा.