Rani Laxmibai Information in Marathi महाराणी लक्ष्मीबाई यांनी देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी लढा दिला आणि त्यांच्या विजयाच्या गाथा इतिहासाच्या पानावर लिहिल्या गेल्या आहेत. त्यांच्याविषयी संपूर्ण माहिती या लेखाद्वारे आपण पाहणार आहोत.
Rani Laxmibai Information in Marathi
परिचय
राणी लक्ष्मीबाई यांचा जन्म 19 नोव्हेंबर 1828 रोजी भारतातील वाराणसी या पवित्र शहरात झाला. त्याचा जन्म मराठी ब्राह्मण कुटुंबात झाला होता आणि त्याचे नाव मणिकर्णिका होते. तिचे वडील मोरोपंत तांबे यांनी उत्तर भारतातील बिथूर या छोट्या राज्याच्या पेशव्यासाठी काम केले. तिची आई भागीरथीबाई यांनी लहानपणापासूनच तिच्यात धैर्य, स्वातंत्र्य आणि धार्मिकतेची खोल भावना निर्माण केली.
Rani Laxmibai Information in Marathi
राणी लक्ष्मीबाई, ज्यांना “झाशीची राणी” म्हणूनही ओळखले जाते, ती भारतीय इतिहासातील एक महान व्यक्तिमत्व म्हणून उभी आहे. त्याचा अदम्य आत्मा, अविचल धैर्य आणि तीव्र दृढनिश्चय यांनी त्यांना दडपशाहीविरूद्ध प्रतिकाराचे प्रतीक आणि पिढ्यानपिढ्या सक्षमीकरणाचे दिवाण बनवले होते. 1828 मध्ये वाराणसी येथे जन्मलेल्या राणी लक्ष्मीबाईची जीवनकहाणी भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी आणि महिलांच्या हक्कांसाठीच्या लढ्याच्या फॅब्रिकमध्ये गुंतागुंतीने विणलेली आहे.
त्याच्या सुरुवातीच्या आयुष्यापासून 1857 च्या भारतीय बंडातील त्याच्या महत्त्वपूर्ण भूमिकेपर्यंत, राणी लक्ष्मीबाईचा प्रवास त्यांना एक योद्धा राणी म्हणून दाखवतो ज्याने त्याच्या काळातील नियमांचे उल्लंघन केले आणि लाखो लोकांच्या हृदयात त्याचे नाव कोरले. त्याच्या कथा केवळ देशभक्तीची प्रेरणा देत नाही तर न्याय आणि समानतेसाठी लढण्याचे महत्त्व देखील अधोरेखित करते. या लेखात, आम्ही राणी लक्ष्मीबाईच्या जीवनाचा आणि वारशाचा शोध घेत आहोत, ज्या प्रमुख क्षणांनी त्यांना राष्ट्रीय आयकॉन म्हणून दृढ केले आणि प्रतिकूल परिस्थितीत धैर्याच्या सामर्थ्याचा दाखला दिला.
महाराजा गंगाधर राव यांच्याशी विवाह
1842 मध्ये मणिकर्णिकाने झाशीचे महाराज राजा गंगाधर राव यांच्याशी विवाह केला. लग्नानंतर त्याचे नाव लक्ष्मीबाई असे ठेवण्यात आले. दुर्दैवाने, त्यांचे एकत्रीकरण वैयक्तिक शोकांतिकेने चिन्हांकित केले होते, कारण त्यांना त्यांचा एकुलता एक मुलगा, दामोदर राव, जो बालपणातच मरण पावला होता. झाशीच्या सिंहासनाचा थेट वारस नसणे हा नंतरच्या घटनांमध्ये एक महत्त्वाचा घटक ठरेल.
Rani Laxmibai Information in Marathi
राणी लक्ष्मीबाई यांची संघर्षाशी सुरुवात
झाशी दिली जाणार नाही: ७ मार्च १८५४ रोजी ब्रिटीश सरकारने झाशीला ब्रिटीश साम्राज्यात सामील होण्याचे आदेश देणारे अधिकृत राजपत्र जारी केले. ब्रिटीश अधिकारी अॅलिसचा हा आदेश राणी लक्ष्मीबाईने ऐकल्यावर त्यांनी तो पाळण्यास नकार दिला आणि “मी झाशी देणार नाही,” असे जाहीर केले आणि झाशी हे बंडाचे केंद्र बनले.
इतर काही राज्यांच्या पाठिंब्याने, राणी लक्ष्मीबाईंनी एक सैन्य एकत्र केले ज्यामध्ये केवळ पुरुषच नाही तर युद्धात लढण्यासाठी प्रशिक्षित झालेल्या स्त्रियांचाही समावेश होता. गुलाम खान, दोस्त खान, खुदा बक्श, सुंदर-मुंदर, काशीबाई, लाला भाऊ बक्षी, मोतीबाई, दिवाण रघुनाथ सिंग, दिवाण जवाहर सिंग आणि इतर हे त्यांच्या सैन्यातील प्रमुख होते. त्यांच्या सैन्यात सुमारे १४००० सैन्य होते.
Rani Laxmibai Information in Marathi
१०मे १८५७ रोजी मेरठमध्ये भारतीय बंडखोरी सुरू झाली आणि तोफांसाठी नवीन गोळ्या डुकर आणि गोमांसाने झाकल्या गेल्या. त्यामुळे हिंदूंच्या धार्मिक भावना दुखावल्या गेल्या आणि विद्रोह देशभर पसरला. ब्रिटीश सरकारला उठाव मोडून काढणे अधिक आवश्यक वाटले, म्हणून त्यांनी तात्पुरते झाशी राणी लक्ष्मीबाईच्या हाती सोडण्याचा निर्णय घेतला. सप्टेंबर-ऑक्टोबर १८५७ मध्ये राणी लक्ष्मीबाईंना त्यांच्या शेजारच्या ओरछा आणि दतिया या राज्यांच्या शासकांशी लढावे लागले कारण त्यांनी झाशीवर कूच केले होते.
त्यानंतर लगेच, मार्च १८५८ मध्ये, सर ह्यू रोजच्या नेतृत्वाखाली ब्रिटिशांनी झाशीवर हल्ला केला आणि तात्या टोपे यांच्या नेतृत्वाखाली २०,००० सैनिकांसह झाशीपासून लढा झाला, सुमारे दोन आठवडे चालला. किल्ल्याच्या संरक्षणाचा भंग करून शहर काबीज करण्यात ब्रिटिश सैन्याला यश आले. यावेळी झाशी ताब्यात घेण्यात ब्रिटीश प्रशासनाला यश आले होते आणि ब्रिटिश सैन्याने शहराची लूट सुरू केली होती. असे असूनही, राणी लक्ष्मीबाई आपल्या मुलाला, दामोदर रावांना वाचवू शकल्या.
Rani Laxmibai Information in Marathi
सत्तावन्न वर्षांपासून आपल्या ताब्यात असलेल्या फिरंगी या तलवारीपासून सुटका करण्याचा सर्वांनी संकल्प केला होता.
नाव: राणी लक्ष्मीबाई
जन्मतारीख: 19 नोव्हेंबर 1828 (वाराणसी)
वडील: मोरोपंत तांबे
आई: भागीरथीबाई
मुले: दामोदर राव, आनंदा राव [दत्तक मुलगा]
यासाठी प्रसिद्ध: झाशीची राणी
पती: राजा गंगाधर राव नेवाळकर
उल्लेखनीय कार्य: 1857 चा स्वातंत्र्य संग्राम
मृत्यू: 18 जून 1858
वय(मृत्यूच्या वेळी): 29 वर्षे (1858)
Rani Laxmibai Information in Marathi
राणी लक्ष्मीबाई या आपल्या देशातील महान नायिका होत्या. लहानपणी त्यांना मणिकर्णिका हे नाव देण्यात आले होते. सर्वजण त्यांना मनु म्हणून संबोधत असत. राणी लक्ष्मीबाई यांचा जन्म 19 नोव्हेंबर 1828 रोजी वाराणसी येथे झाला. त्यांची आई, भागीरथी बाई, एक धार्मिक, धार्मिक आणि बुद्धिमान स्त्री होती आणि वडील मोरोपत तांबे. त्यांचा जन्म मराठी ब्राह्मण कुटुंबात झाला.
मोरोपंत तांबे हे मराठा बाजीरावांचे काम करत होते. मनू चार-पाच वर्षांचा असताना राणी लक्ष्मीबाईची आई मरण पावली असे सांगितले जाते. त्यानंतर त्यांच्याकडे लक्ष देणारे कोणी नव्हते. अशा संकटात मनूच्या वडिलांनी त्यांना बिथूर येथे आणले. त्यांना पेशवा बाजीराव द्वितीय यांच्या राजवाड्यात आणण्यास सुरुवात केली. मनूच्या सौंदर्याने आणि बालसुलभ जिवंतपणाने सगळ्यांनाच भुरळ पडली. इतकेच नव्हे तर पेशवे बाजीरावांनी मनूचे नाव बदलले – छबिली.
Rani Laxmibai Information in Marathi
राणी लक्ष्मीबाईचे शिक्षण
बिथूरमध्ये आल्यानंतर त्यांनी राजवाड्यातील अनेक विषयांमध्ये प्रभुत्व मिळवले, ज्यात कुस्ती, घोडेस्वारी आणि बंदुक यासह इतर गोष्टींचा समावेश आहे. पेशवा बाजीरावांच्या मुलांप्रमाणे मनूलाही शिक्षण मिळू लागले. मनूचे मन मजबूत होते आणि ती सात वर्षांची असताना घोडा चालवायला शिकली. मनूने तलवार चालवणे, धनुर्विद्या आणि इतर कौशल्येही पार पाडली होती.
मनूने तिच्या समवयस्कांना ओलांडल्याचा दावा केला जातो. लहानपणी ऐकलेल्या पौराणिक कथांचा शिक्का त्यांच्या जीवनावर आहे. शौर्य, निश्चय आणि निर्भयता या योद्ध्याचे गुण त्यांच्यात होते. ही सर्व वैशिष्ट्ये त्यांच्यात लहानपणापासूनच होती. तिने सर्व शस्त्रास्त्रांपासून ते इतर प्रमुख कौशल्यांपर्यंत सर्व गोष्टींमध्ये प्रभुत्व मिळवले होते.
Rani Laxmibai Information in Marathi
इंग्रजांशी संघर्ष
गंगाधर रावांच्या मृत्यूनंतर लक्ष्मीबाईंनी झाशीची कार्यभार स्वीकारला. 18 वर्षाच्या वयात त्या झाशीच्या उत्तराधिकारी बनल्या. त्या काळी भारताचा गवर्नर लॉर्ड डलहौसी होता. त्या काळात नियम होता की कोणत्याही राज्याचा उत्तराधिकारी राजाचा मुलगाच राहील. जर एखाद्या राज्याला मुलगा नसेल तर ते राज्य ईस्ट इंडिया कंपनी मध्ये मिळून जाईल. व राजाच्या कुटुंबाला आर्थिक खर्चांसाठी पेन्शन देण्यात येईल.
Rani Laxmibai Information in Marathi
लॉर्ड डलहौसी ने गंगाधर रावांच्या मृत्यूचा फायदा घेण्याचा प्रयत्न केला. त्याने झाशीची राणी व गंगाधर राव यांचे स्वतःचे पुत्र नाही असे म्हणून झाशी संस्थानाला खालसा करण्यास सांगितले. 13 मार्च 1854 रोजी झाशीच्या जनतेला उद्देशून जाहीरनामा काढण्यात आला, त्यानुसार दत्तक विधान नामंजूर करून झांशी संस्थान ब्रिटिश सरकारात विलीन करण्यात आले. त्या वेळी स्वाभिमानी राणीने “मी माझी झाशी देणार नाही”, असे स्फूर्तीदायक उद्गार काढले.
लक्ष्मीबाईंनी ब्रिटिश शासनाविरुद्ध लंडन मध्ये खटला दाखल केला. परंतु इंग्रजांनी त्यांच्या खटल्याला खारीज केले व सोबत आदेश दिला की महाराणी ने झाशीच्या किल्ल्याला सोडून राणी महालात जाऊन राहावे. त्यांना दरमहा 60,000/- रुपये पेन्शन देण्याचा निर्णय घेण्यात आला. तरीही लक्ष्मीबाई झाशी न देण्याच्या निर्णयावर ठाम होत्या.
Rani Laxmibai Information in Marathi
राणी लक्ष्मीबाईचा वारसा
राणी लक्ष्मीबाईचा वारसा तिच्या लष्करी कारनाम्यांच्या पलीकडे आहे. तिच्या लोककल्याणासाठी आणि स्वातंत्र्यासाठी धैर्य, लवचिकता आणि अटूट वचनबद्धतेचे प्रतीक म्हणून तिचे स्मरण केले जाते. तिचे जीवन आणि कृत्ये भारतीयांच्या असंख्य पिढ्यांना त्यांच्या स्वातंत्र्य आणि न्यायाच्या शोधात प्रेरित करतात.
Rani Laxmibai Information in Marathi
मुरतू
ब्रिटिश अधिकारी स्मिथ याने आपल्या सैन्यासह 18 जून, 1858 साली सकाळीच ग्वाल्हेरवर हल्ला केला जिथे राणी लक्ष्मीबाई राहात होत्या. मात्र अशावेळी घाबरून न जाता, लक्ष्मीबाईंनी रणांगणामध्ये धाव घेतली आणि आपल्यासमोर येणाऱ्या इंग्रजांच्या सैन्याला तलवारीने सपासप कापत निघाल्या.
Rani Laxmibai Information in Marathi
लक्ष्मीबाईंकडे नवी सैन्याची तुकडी नव्हती. तर राणीचा जुना घोडा राजरतन युद्धात मारला गेला होता आणि त्यांचा नवा घोडा पुढे सरकायला तयरा नव्हता. त्यामुळे हे आपले अखेरचे युद्ध आहे याची जाणीव लक्ष्मीबाईंना त्याचवेळी झाली होती. मात्र हार न मानता राणी लढत राहिल्या. घोड्यावरून खाली कोसळून राणी युद्धात संपूर्णतः जखमी झाल्या होत्या. तर त्यांच्या डाव्या कुशीमध्येही तलवार घुसली होती.
मात्र पुरूषी वेशात असणाऱ्या राणी लक्ष्मीबाईंना इंग्रज ओळखू शकले नाहीत आणि अशा घायाळ अवस्थेत असणाऱ्या लक्ष्मीबाईंना त्यांच्या सैनिकाने मठात आणले. पण आपल्यावर उपचार व्हावेत अशी राणीची इच्छा नव्हती. तर आपला देह इंग्रजांच्या हाती लागू नये ही त्यांची शेवटची इच्छा असल्याने त्यांच्या सेवकानेच त्यांना मुखाग्नी दिला असे सांगण्यात येते. ग्वाल्हेरमधील फुलबागमध्ये लक्ष्मीबाईंना वीरगती प्राप्त झाली. झुंजार अशा या राणीमुळे नेहमीच प्रत्येक स्त्री ची नाही तर अगदी प्रत्येक भारतीयाचा मान आजही ताठ उभी राहाते आणि गर्वाने छाती फुलून येते.
Rani Laxmibai Information in Marathi
ब्रिटिशांनी राणी लक्ष्मीबाईचा उल्लेख `’हिंदुस्थानची जोन ऑफ आर्क’ असा केला आहे. क्रांतिकारकांची स्फूर्तिदेवता ठरलेल्या या राणीवर अनेक काव्य आणि पोवाडेही रचले गेले. राणी लक्ष्मीबाईंचे विचार आजच्या काळातही महिलांसाठीच नाही तर सर्वांसाठीही खूप प्रेरणादायी आहेत. राणी लक्ष्मीबाईंच्या ग्वाल्हेर येथील समाधीस्थानावर 1962 मध्ये त्यांचा अश्वारूढ पुतळा स्थापन करण्यात आला आहे.
Author :- Mr. Shankar Kashte
तर मित्रांनो तुम्हाला राणी लक्ष्मीबाई यांची माहिती तुम्हाला आवडली असेल तर तुमच्या मित्रांना शेअर करायला विसरू नका…
वरील माहिती मध्ये काही चुका असतील किंवा काही लिहायचं राहून गेलं असेल तर ते आम्हाला कमेंट द्वारे कळवा आम्ही त्यामध्ये सुधारणा करत राहू.
धन्यवाद….
तर अशा या लेखातून आम्ही तुम्हाला जमेल तेवढी माहिती देण्याचा प्रयत्न केला आहे. तुम्हाला जर आमचे काम आवडले असेल तर कमेंट मध्ये नक्की सांगा. तुम्हाला देखील लेख लिहायला आवडत असतील पण त्यासाठी व्यासपीठ मिळत नसेल तर आम्हाला कळवा.