Engineer Day In India डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन हे स्वातंत्र्य भारताचे दुसरे राष्ट्रपती व पहिले उपराष्ट्रपती होते. तसेच ते एक शिक्षक, तत्त्वज्ञ, दूरदर्शी आणि समाजसुधारक होते.चला तर डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांच्या विषयी सविस्तर माहिती पुढे पाहूयात.
Teacher Day In India
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन Dr. Sarvepalli Radhakrishnan डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन हे स्वातंत्र्य भारताचे दुसरे राष्ट्रपती व पहिले उपराष्ट्रपती होते. तसेच ते एक शिक्षक, तत्त्वज्ञ, दूरदर्शी आणि समाजसुधारक होते.चला तर डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांच्या विषयी सविस्तर माहिती पुढे पाहूयात. डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन हे एक प्रतिष्ठित भारतीय तत्त्वज्ञ, विद्वान, शिक्षक आणि राजकारणी होते. त्यांचा जन्म 5 सप्टेंबर 1888 रोजी भारतातील तमिळनाडूमधील थिरुट्टानी या छोट्याशा गावात झाला.
राधाकृष्णन यांचे जीवन आणि योगदान विविध क्षेत्रात पसरले, ज्यामुळे ते केवळ भारतातच नव्हे तर जागतिक स्तरावरही एक आदरणीय व्यक्ती बनले. या पोस्टद्वारे, आम्ही डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांचे जीवन, व त्यांचे समाजकार्य या संदर्भात सविस्तर माहिती पाहणार आहोत. प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांचा जन्म एका मध्यमवर्गीय ब्राह्मण कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील सर्वपल्ली वीरस्वामी हे महसूल कलेक्टर होते आणि त्यांची आई सीताम्मा एक धर्मनिष्ठ गृहिणी होती.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन माहिती मराठी | Teacher Day In India 2023
त्यांचे प्रारंभिक शिक्षण थिरुट्टानी आणि तिरुपती येथे झाले. आणि त्यांनी लहानपणापासूनच शैक्षणिकदृष्ट्या उत्कृष्ट कामगिरी केली. राधाकृष्णन यांची ज्ञानाची तहान त्यांना मद्रास ख्रिश्चन कॉलेजमध्ये तत्त्वज्ञानात पदवी प्राप्त करण्यास प्रवृत्त केली.
या संस्थेत असताना त्यांची तत्त्वज्ञानाची आवड फुलली आणि त्यांच्या भविष्यातील शैक्षणिक उपक्रमांचा पाया रचला. प्लेटो, अ‍ॅरिस्टॉटल आणि कांट यांसारख्या पाश्चात्य तत्त्वज्ञांचा तसेच भारतीय तत्त्वज्ञानाच्या परंपरांचा त्यांच्यावर खोलवर प्रभाव होता. शैक्षणिक कारकीर्द त्यांची माध्यमिक व उच्च माध्यमिक पदवी पूर्ण केल्यानंतर, राधाकृष्णन यांनी मद्रास विद्यापीठात त्यांचा अभ्यास सुरू ठेवला, जिथे त्यांनी तत्त्वज्ञानात पदव्युत्तर पदवी मिळवली.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन माहिती मराठी | Teacher Day In India 2023
त्यांचा शैक्षणिक प्रवास तिथेच थांबला नाही, कारण त्यांना इंग्लंडमध्ये शिकण्यासाठी शिष्यवृत्ती मिळाली होती. 1909 मध्ये, त्यांनी इंग्लंडला रवाना केले, जिथे त्यांनी ऑक्सफर्ड विद्यापीठात प्रवेश घेतला. ऑक्सफर्डमध्ये राधाकृष्णन यांचा बौद्धिक पराक्रम उजळून निघाला. त्यांनी H.H. Joachim आणि F.H. ब्रॅडली यांसारख्या प्रख्यात तत्त्वज्ञांच्या हाताखाली आपला अभ्यास केला आणि पाश्चात्य तत्त्वज्ञानाची त्यांची समज आणखीनच वाढवली.
1916 मध्ये, त्यांनी “वेदांताचे नीतिशास्त्र आणि त्याचे आधिभौतिक पूर्वसूचना” या शीर्षकाचा त्यांचा डॉक्टरेट प्रबंध पूर्ण केला, ज्याने पाश्चात्य आणि भारतीय दोन्ही तत्त्वज्ञानातील त्यांचे कौशल्य प्रदर्शित केले. भारतात परतल्यावर राधाकृष्णन यांनी उल्लेखनीय शैक्षणिक कारकीर्द सुरू केली. कलकत्ता विद्यापीठातील मानसिक आणि नैतिक शास्त्राच्या प्रतिष्ठित किंग जॉर्ज पंचम अध्यक्षांसह त्यांनी विविध अध्यापन पदे भूषवली.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन माहिती मराठी | Teacher Day In India 2023
तत्त्वज्ञानावरील त्यांची व्याख्याने आणि लेखन यांना व्यापक मान्यता मिळू लागली, त्यामुळे त्यांना एक प्रगल्भ विचारवंत म्हणून प्रतिष्ठा मिळाली.राधाकृष्णन यांचे तत्वज्ञानातील योगदान बहुआयामी होते. पौर्वात्य आणि पाश्चात्य तात्विक परंपरांमधली दरी कमी करण्यासाठी ते कट्टर समर्थक होते. त्यांचा असा विश्वास होता की प्रत्येकाकडे त्याची विशिष्ट अंतर्दृष्टी आहे आणि त्यांनी त्यांच्यातील समानता हायलाइट करण्याचा प्रयत्न केला.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन माहिती मराठी | Teacher Day In India 2023
“भारतीय तत्वज्ञान” आणि “रवींद्रनाथ टागोरांचे तत्वज्ञान” यासारख्या त्यांच्या कृतींनी भारतीय विचार आणि जागतिक स्तरावरील त्याची प्रासंगिकता याविषयीचे त्यांचे सखोल आकलन प्रदर्शित केले. राधाकृष्णन यांच्या सर्वात महत्त्वाच्या तात्विक कल्पनांपैकी एक “अंतर्ज्ञान” ही संकल्पना होती. त्यांनी असा युक्तिवाद केला की अंतर्ज्ञान हा मानवी ज्ञानाचा एक महत्त्वाचा पैलू आहे, कारण आणि अनुभव यांच्यातील अंतर कमी करतो.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन माहिती मराठी | Teacher Day In India 2023
या कल्पनेचा ज्ञानशास्त्राच्या क्षेत्रावर खोलवर परिणाम झाला आणि त्यानंतरच्या पिढ्यांचा तत्त्वज्ञांवर प्रभाव पडला. शिक्षण करिअर आणि प्रभाव त्यांच्या संपूर्ण कारकिर्दीत, राधाकृष्णन हे केवळ एक विपुल लेखकच नव्हते तर एक प्रेरणादायी शिक्षक देखील होते. जटिल दार्शनिक संकल्पना सुलभ करण्याच्या त्याच्या क्षमतेने त्याला एक प्रिय शिक्षक बनवले. त्यांचे विद्यार्थी त्यांच्या विचारांच्या स्पष्टतेवर आणि तत्त्वज्ञानावरील प्रेम वाढवण्याच्या त्यांच्या समर्पणावर अनेकदा भाष्य करतात.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन माहिती मराठी | Teacher Day In India 2023
त्यांचे काही उल्लेखनीय विद्यार्थी त्यांचा वारसा पुढे नेत प्रभावशाली तत्त्वज्ञ बनले. राजकीय कारकीर्द राधाकृष्णन हे प्रामुख्याने तत्त्वज्ञ आणि शिक्षणतज्ज्ञ म्हणून ओळखले जात असताना, त्यांनी भारताच्या राजकीय परिदृश्यातही महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. 1931 मध्ये त्यांची आंध्र विद्यापीठाचे कुलगुरू म्हणून निवड झाली. नंतर त्यांनी बनारस हिंदू विद्यापीठाचे कुलगुरू म्हणून काम केले. त्यांची प्रशासकीय बुद्धी आणि शैक्षणिक सुधारणेची बांधिलकी या भूमिकांमधून स्पष्ट होते.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन माहिती मराठी | Teacher Day In India 2023
१९४९ मध्ये सोव्हिएत युनियनमध्ये भारताचे राजदूत म्हणून नियुक्ती झाल्यावर राधाकृष्णन यांची राजकीय कारकीर्द शिखरावर पोहोचली. इतिहासातील गंभीर काळात दोन्ही देशांमधील राजनैतिक संबंध वाढवण्यात त्यांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. संविधान सभेतील भूमिका राधाकृष्णन यांच्या राजकीय कारकिर्दीतील सर्वात उल्लेखनीय प्रकरणांपैकी एक म्हणजे ते 1952 मध्ये भारताचे पहिले उपराष्ट्रपती म्हणून निवडून आले. या भूमिकेतील त्यांचा कार्यकाळ भारतीय राज्यघटनेच्या मूल्यांचे पालन करण्याच्या त्यांच्या वचनबद्धतेने चिन्हांकित होता. या काळात ते भारतीय संसदेचे वरिष्ठ सभागृह राज्यसभेचे अध्यक्षही होऊन गेले.
1962 मध्ये भारताचे राष्ट्रपती म्हणून डॉ.राधाकृष्णन यांची निवड झाली. डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांच्यानंतर त्यांनी देशाचे दुसरे राष्ट्रपती म्हणून काम केले. शिक्षण, संस्कृती आणि मूल्यांबद्दलचा त्यांचा नितांत आदर हे त्यांच्या अध्यक्षपदाचे वैशिष्ट्य होते. खरेतर, त्यांच्या अध्यक्षपदाच्या काळातच भारताने त्यांचा वाढदिवस, 5 सप्टेंबर हा शिक्षक दिन म्हणून, त्यांच्या शिक्षणातील योगदानाच्या सन्मानार्थ साजरा करण्यास सुरुवात केली.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन माहिती मराठी | Teacher Day In India 2023
शिक्षक दिन भारतातील शिक्षक दिन हा केवळ शिक्षकांचा सन्मान करण्याचा दिवस नाही तर डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांना श्रद्धांजली देखील आहे. त्यांचा वाढदिवस साजरा करण्यासाठी त्यांचे विद्यार्थी आणि इतर प्रशंसक त्यांच्याकडे आले तेव्हा त्यांनी त्यांचा वाढदिवस साजरा करण्याऐवजी शिक्षकांचा आदर म्हणून शिक्षक दिन साजरा करावा, असे सुचवले. “माझा वाढदिवस साजरा करण्याऐवजी 5 सप्टेंबर हा शिक्षक दिन म्हणून पाळला गेला तर तो मला अभिमानास्पद वाटेल.” हा हावभाव राधाकृष्णन यांची नम्रता आणि शिक्षणाविषयी असलेली त्यांचे प्रेम शिक्षकांच्या भूमिकेबद्दल त्यांचे मनापासून कौतुक दर्शवते.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन माहिती मराठी | Teacher Day In India 2023
आजपर्यंत, संपूर्ण भारतात शिक्षक दिन मोठ्या उत्साहाने साजरा केला जातो, विद्यार्थ्यांनी त्यांच्या शिक्षकांचे मार्गदर्शन आणि मार्गदर्शनाबद्दल कृतज्ञता व्यक्त केली. नंतरचे जीवन आणि वारसा राष्ट्रपतीपदाचा कार्यकाळ संपल्यानंतर डॉ.राधाकृष्णन यांनी सक्रिय राजकारणातून निवृत्ती घेतली. त्यांनी लेखन करणे, व्याख्याने करणे आणि तात्विक चर्चा करणे चालू ठेवले. त्यांची पुस्तके, निबंध आणि भाषणे विद्वान आणि विचारवंतांच्या पिढ्यांना प्रेरणा देत राहिली.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन माहिती मराठी | Teacher Day In India 2023
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांचे 17 एप्रिल 1975 रोजी निधन झाले, त्यांनी तात्विक विचार, शैक्षणिक सुधारणा आणि मुत्सद्दी सेवेचा समृद्ध वारसा मागे टाकला. भारतीय तत्त्वज्ञानातील त्यांचे योगदान आणि जागतिक मंचावर भारतीय विचारांची समज वाढवण्याच्या त्यांच्या प्रयत्नांमुळे त्यांना इतिहासाच्या इतिहासात कायमस्वरूपी स्थान मिळाले आहे.
डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन माहिती मराठी | Teacher Day In India 2023
निष्कर्ष
शेवटी, डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन हे भारतीय बौद्धिक आणि राजकीय इतिहासातील एक उत्तुंग व्यक्तिमत्त्व होते.
तामिळनाडूतील एका छोट्याशा शहरातून एक तत्त्वज्ञ, शिक्षक आणि राजकारणी म्हणून जागतिक स्तरावरचा त्यांचा प्रवास त्यांच्या समर्पण, बुद्धी आणि नम्रतेचा दाखला आहे. पौर्वात्य आणि पाश्चात्य तात्विक परंपरांमधील अंतर कमी करण्याची त्यांची क्षमता, त्यांचा शिक्षणावरील प्रभाव आणि राष्ट्रासाठी त्यांची सेवा त्यांना एक आदरणीय व्यक्ती बनवते ज्याचा वारसा विचारवंत आणि नेत्यांच्या पिढ्यांना प्रेरणा आणि मार्गदर्शन करत आहे. डॉ. सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांचे जीवन हे ज्ञान, शिक्षण आणि शहाणपणाच्या सामर्थ्याने केवळ व्यक्तीच नव्हे तर संपूर्ण राष्ट्रांचे परिवर्तन घडवण्याचे एक ज्वलंत उदाहरण आहे
Author :- Mr. Shankar Kashte
तर मित्रांनो तुम्हाला…….हा निबंध तुम्हाला आवडला असेल तर तुमच्या मित्रांना शेअर करायला विसरू नका…वरील निबंध मध्ये काही चुका असतील किंवा काही लिहायचं राहून गेलं असेल तर ते आम्हाला कमेंट द्वारे कळवा आम्ही त्यामध्ये सुधारणा करत राहू.
धन्यवाद….
तर अशा या लेखातून आम्ही तुम्हाला जमेल तेवढी माहिती देण्याचा प्रयत्न केला आहे. तुम्हाला जर आमचे काम आवडले असेल तर कमेंट मध्ये नक्की सांगा. तुम्हाला देखील लेख लिहायला आवडत असतील पण त्यासाठी व्यासपीठ मिळत नसेल तर आम्हाला कळवा.